Протопресвитер Василий Каллиакманис
Свт. Григорий Богослов. Изможденный подвигами святитель и миротворец, и одновременно поэт
Πρωτοπρ. Βασίλειος Καλλιακμάνης, Ο κάτισχνος και ειρηνικός ιεράρχης κι ένας σύγχρονος ποιητής
Ο κάτισχνος και ειρηνικός ιεράρχης κι ένας σύγχρονος ποιητής
Γράφει ο π. Βασίλειος Ι. Καλλιακμάνης
α) Όταν ο Θεολόγος Γρηγόριος έφθανε, ως κουρασμένος και κάτισχνος ιεράρχης, το 379, στην Κωνσταντινούπολη, οι αντίπαλοι των ορθοδόξων, τους οποίους υποστήριζε η αυτοκρατορική αυλή και ο στρατός, δεν του έδωσαν σημασία και δεν ανησύχησαν. Προϊόντος του χρόνου, τα πράγματα ανατράπηκαν. Με κέντρο τον ναΐσκο της Αγίας Αναστασίας ο Άγιος Γρηγόριος εκφώνησε θαυμάσιους λόγους, απαύγασμα καθαρής καρδιάς και φωτισμένου νου, παίρνοντας με το μέρος του πλήθη λαού, πολλούς σπουδαίους θεολόγους ακόμη και κυνικούς φιλόσοφους.
β) Κι ενώ η Β’ Οικουμενική Σύνοδος πανηγυρικά τον ανακήρυξε αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως και του ανέθεσε την προεδρία, μόλις ετέθησαν ζητήματα κανονικότητας -τα γνωστά διαδικαστικά που εγείρονται συχνά ασκόπως και σήμερα όταν δεν θέλουμε άμεσα αποτελέσματα- εκείνος παραιτήθηκε.
Αποχαιρετώντας το ποίμνιο που διακόνησε, ο Άγιος Γρηγόριος ζητά ως αμοιβή την άδεια να αποχωρήσει και να επιδοθεί στην ησυχαστική ζωή στην πατρίδα του! Χαιρετά τους χορούς των μοναχών, την αρμονία των ψαλτών, τις χήρες και τα ορφανά, αλλά και τα «μάτια των πτωχών» που έβλεπαν ικετευτικά προς τον Θεό και προς αυτόν τους ακροατές των λόγων του, τους κρυφούς και φανερούς στενογράφους καθώς και τα ανάκτορα και τους αυλικούς.
γ) Η παραίτηση αυτή, καρπός ένθεης σοφίας, εσωτερικής αρμονίας και πραότητας, μόνο ως πράξη που εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον και την ειρήνευση της Εκκλησίας και της κοινωνίας μπορεί να εκληφθεί. Ειρηνικός και πράος, ο Γρηγόριος σε άλλη περίπτωση έγραφε: «Ειρήνη φίλη, το γλυκύ και πράγμα και όνομα… Ειρήνη φίλη, το εμόν μελέτημα και καλλώπισμα».
δ) Ο Άγιος Γρηγόριος διακρίθηκε ως μέγιστος θεολόγος, άριστος συγγραφέας, σοφός ασκητής αλλά και εξαίρετος ποιητής. Μεταξύ άλλων συνέταξε ποιήματα θεολογικά, δογματικά και ηθικά. Σε κάποιους στίχους γράφει για εκείνον που κερδίζει παράνομα:
«Ότ’ εκ πονηρού πράγματος κέρδος λάβης,/ Του δυστυχείν νόμιζε αρραβών’ έχειν».
Δηλαδή: Όταν κερδίζεις από σκοτεινή υπόθεση, πίστεψε ότι αρραβωνιάστηκες τη δυστυχία!
ε) Η γλώσσα της ποίησης του Γρηγορίου είναι υψηλή και κινείται από την ομηρική εκδοχή μέχρι την καθαρεύουσα της εποχής του. Έτσι αποδεικνύει ότι οι χριστιανοί μπορούν να γράφουν ποιήματα αντάξια ή και καλύτερα από τους εθνικούς. Παράλληλα, ο άγιος αποκρούει πρακτικά τη νομοθεσία του Ιουλιανού, που απαγόρευε στους χριστιανούς να ασχολούνται και να διδάσκουν κλασική φιλολογία.
στ) Όταν μελετά κάποιος στίχους του Γρηγορίου, βλέπει καθαρά την εμπειρική γνώση της θεολογίας, το βάθος των νοημάτων, την άριστη περιγραφή της ανθρώπινης ζωής, αλλά και την τάση για παραίτηση από αξιώματα, πράγμα δυσεύρετο στην εκκλησιαστική και πολιτική ζωή του τόπου μας. Παράλληλα, έρχονται στο μυαλό του τα λόγια ενός σύγχρονου συγγραφέα, ποιητή και μουσικολόγου, του Mario de Andrande από τη Βραζιλία, που περιγράφει με ανάλογο τρόπο την κοινωνική πραγματικότητα.
ζ) Γράφει ο Andrande:
«Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά,/ νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δεν θα καταλήξει κανείς πουθενά./ Δεν έχω πια χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία, δεν έχουν μεγαλώσει…/ Δεν θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί./
Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους./ Με ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους./
Μισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα./ Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο... μετά βίας για την επικεφαλίδα»!
